Zhanibekov university logo

ТӘУЕЛСІЗДІК ТАРТУЫ

Жел. 13, 2024, 5:27 Т.Қ. Медиа Орталық


Өзбекәлі Жәнібеков атындағы Оңтүстік Қазақстан педагогикалық университетінде 16 желтоқсан – Қазақстан Республикасының Тәуелсіздік күніне арналған «Елімнің бақытын тербеткен тәуелсіздік» іс-шарасы өтті.
Мерекелік шара аясында қарашаңырақтың қазақ тілі мен әдебиеті кафедрасында 40 жылдан аса қызмет атқарған, ұлағатты ұстаз-ғалым Әдіхан Ахабаевтың туғанына 95 жыл толуына орай 317 аудиторияға аты беріліп, мәжіліс залы ретінде қайта ашылды. Жаңа залды ғалымның ұл-қыздары күрделі жөндеуден өткізіп, жабдықтады. Ашылу салтанатына ғалымның ұрпақтары мен шәкірттері, филолог мамандар қатысып, туған тілді дамытудағы ғылыми еңбектеріне баға берді.
Әдіхан Ахабаев — қазіргі қазақ тілі, лингвостатистика, диалектология және қазақ әдеби тілінің тарихы салалары бойынша жемісті еңбек еткен. Оның алпысқа жуық ғылыми мақаласы, бірнеше кітабы жарық көрген. Атап айтсақ, «Қазіргі қазақ газеттері тілінің алфавитті жиілік сөздігі// Қазақ текстінің статистикасы» (Алматы, 1973); Профессор Қ. Бектаевпен бірге «Қазақша-орысша сөздіктерді пайдаланушылар үшін оқу методикалық құрал» (Шымкент, 1989); «Қысқаша қазақша-орысша сөздік» (Алматы, 1989; 1992); Б.Омаровамен бірге «Қазіргі қазақ тілінен лабораториялық жұмыс» (Алматы, 1992) деген еңбектері жарыққа шығып, студенттер мен магистранттар пайдалануда.
Ә.Ахабаев тылдағы еңбегіне байланысты 1946 жылы «1941-1945 Ұлы Отан соғысы жылдарындағы қажырлы еңбегі үшін», 1985 жылы «Еңбек ардагері» медальдарымен және Ұлы Отан соғысы жеңісінің әр жылдардағы мерекелік медальдарымен және алғыс хаттармен марапатталған.
Ұстаз-ғалым Ә.Ахабаев көп жыл бойы «Білім қоғамында» қоғамдық негізде дәріс оқып, қазақ тілінің мемлекеттік мәртебесінің өсуіне атсалысты. Қазақ тілі қоғамының қалалық ономастика комитетіне мүше бола жүріп, Шымкент қаласындағы көшелердің, қоғамдық орындардың атауларының дұрыс жазылуына жанашыр болып, үлес қосқан. Ғылым мен білім жолындағы еңбегі ескеріліп, 1987 жылы «Қаз ССР Халық ағарту ісінің озық қызметкері» деген құрметті атаққа ие болды. Өзінің диссертациялық жұмысында қазақ публицистикасының лексика-морфологиялық құрылымын зерттеуге жартылай өткізгіштерге негізделген, қазіргі заманғы компьютерлермен салыстырғанда мүмкіндігі анағұрлым төмен, үшінші буын ЭЕМ-дерімен «Социалистік Қазақстан», «Лениншіл жас», «Оңтүстік Қазақстан» және «Коммунизм туы» газеттерінің 146634 сөз қолданыстан тұратын мәтіндерін өңдеп, сандық сипаттамаларын анықтауы - оның жүргізген зерттеу жұмыстарының ауқымдылығын көрсетеді. Қазақ ССР Ғылым академиясының Тіл білімі институтында жүргізілген ізденіс жұмыстарының алғашқысы ретінде 1973 жылы жарық көрген «Қазақ тексінің статистикасы» атты ғылыми жинақты атауға болады.
Конференцзалдың ашылуында ОҚО құрметті азаматы, заң ғылымының кандидаты, генерал-майор Кәрім Әбдіқадыр, Әдіхан Ахабаевтың шәкірті әрі әріптесі Алмасбек Белботаев, университеттің қазақ тілі мен әдебиеті кафедрасының доценті Базаркүл Омар, математика кафедрасының доценті Жүзбай Қырғызбаев, Әдіхан Ахабаевтың ұл-қыздары Бейбіт, Дина Ахабаевтар естелік толғап, сөз сөйледі.